Yeniden kullanım deneysel olarak çevre için yararlı olsa da maliyet değerinin ve sera gazı raporlama faydalarının hesaplanması yeniden kullanılan bir ürünün çok işlevli yapısı nedeniyle karmaşıktır. Yani ürünün erken yaşam döngüsü aşamaları (ham madde çıkarma, işleme ve üretim ile ilişkili çevresel etkileri) hem birinci hem de ikinci kullanıcılar için işlevsel bir fayda sağlar ve kullanım ömrü sonu etkileri ürünün işlevsel ömrü boyunca her iki kullanıcıya da yarar sağlayan malzemelerin geri dönüşümünden veya elden çıkarılmasından kaynaklanır. 150.000 veya daha fazla diske sahip bir veri merkezi düşünüldüğünde yeniden kullanım programları, döngüselliği geliştirerek ve yeni malzemelerin üretimini doğrudan dengeleyerek önemli sayıda diski tedarik zincirine iade etme potansiyeline sahiptir.
İlerleyen sayfalarda, uzun ömürlü bir ürünün çevresel etkilerinin bu ürünün ilk ve ikinci kullanıcıları arasında adil bir şekilde paylaştırılmasının zorluğunu, bunu başarabilecek çeşitli dağıtım metodolojilerini ve bir endüstri standardı yaklaşım aramanın faydalarını inceleyeceğiz.
2. Arka plan: Tahsis Yöntemleri
Bir ürün kullanım ömrü boyunca farklı kullanıcılar tarafından birden fazla kez kullanıldığında LCA, toplam salınımları veya azaltımları bu birden fazla kullanıcı arasında paylaştırmak için tahsis kullanır. Bu raporun amaçları doğrultusunda tahsis, bir ürünün malzeme üretimi, geri dönüşümü ve nihai bertarafının çevresel etkilerinin yaşam döngüsündeki farklı kullanıcılar arasında paylaştırılması işlemidir.
Geri dönüşüm iyi belgelendiği için yeniden kullanım için tahsis metodolojilerinde standardizasyon eksikliği ve çok çeşitli mevcut tahsis yöntemleri yayınlanmış literatürde ve LCA sonuçlarında tutarsızlığı artırır. ISO 14040:2006 LCA standartları, (a) kütle gibi fiziksel özellikler; (b) geri dönüştürülmüş malzemenin yenisine göre maliyeti gibi ekonomik bir değer; veya (c) geri dönüştürülmüş malzemenin kullanım sayısınaxii göre tahsisi önerir. Uluslararası Çevresel Ürün Beyanı (EPD) Sisteminin Ürün Kategorisi Kuralları (PCR) gibi diğer standartlarxiii özel bir tahsis yönteminin kullanılmasını gerektirebilir. Bugüne kadar yeniden kullanılan veya yenilenen/yeniden üretilen elektronik cihazlar hakkında özel olarak yönlendirme sağlayacak hiçbir PCR mevcut değildir.
Metodoloji çeşitliliğine ek olarak LCA çalışmaları ve GHG muhasebesi arasında uyum eksikliği vardır. Sera Gazı Protokolü'nün Ürün Yaşam Döngüsü Muhasebesi ve Raporlama Standardı (“Ürün Standardı”) iki tahsis yöntemini destekler: Kapalı döngü yaklaşımı ve pratikte daha sık kullanılan eşik yöntemi. Geçerli hesaplama ilkelerine göre müşteriler LCA'nın ne gösterdiğine bakılmaksızın salınımları eşik yöntemine göre bildirecektir. Bu durum üretimleri genellikle geç aşamadaki yeniden kullanım, geri dönüşüm ve kullanım ömürlerinin sonuna kıyasla çok daha büyük bir sera gazı etkisi yaratan elektronik cihazların doğasından dolayı bir cihazın birinci ve ikinci kullanıcıları arasında bir dengesizliğe yol açar. Bu nedenle eşik yönteminin kullanılması birinci kullanıcıya ikinciden daha büyük bir yük bindirilmesine neden olur ve birinci kullanıcıya cihazları ikincil pazarda yeniden kullanılmak üzere iade etme konusunda (salınım açısından bakıldığında) çok az bir teşvik sağlar.
Bu standardizasyon eksikliğiyle birlikte çoğu dağıtım uygulaması döngüsel ekonomik uygulamaları hesaba katamaz. Örneğin, Sera Gazı Protokolü'nün Ürün Standardı yeniden kullanım ve yenilemeyi yalnızca bir geri dönüşüm biçimi olarak ele alır. LCA için ISO standartları ise yeniden kullanım ve yenilemeyi doğrudan ele almaz. Bu nedenle, yeniden kullanılan veya yenilenen/yeniden üretilen ürünlerin uzun ömürleri boyunca etkilerin paylaştırılması için özel bir kılavuz yoktur.
Wynne ve Kenny'nin ii belirttiği gibi tutarlı hesaplama yöntemlerinin ve yeniden kullanılan/yenilenen ürünler için sera gazı raporlamasında yerleşik, evrensel bir karbon faydasının olmayışı döngüsel ekonomi uygulamalarının büyük ölçekli olarak benimsenmesine yönelik ivmeyi zayıflatmakta ve hatta böyle bir değişimi cazibesiz kılmaktadır.
Bu bültende birinci ve ikinci kullanıcılar için temel faydalarını, avantajlarını ve teşviklerini göstererek etkileri paylaştırmak için alternatifler sunan üç tahsis yöntemine odaklanıyoruz. Bu yöntemlerden biri kapsamında standardizasyon, ürün geri satın alma ve yeniden kullanım programlarının daha geniş çapta benimsenmesini destekleyebilir ve yöntemler, LCA profesyonelleri ve sektör paydaşları tarafından desteklenir.
Eşik Yöntemi: Eşik yöntemi kullanılarak bir malzeme veya ürünün ilk kullanıcısına ürün geri dönüşüm için iade edilmeden önce tüm yaşam döngüsü aşamalarından gelen etkiler atanırken, ikinci kullanıcıya geri dönüşümden bertaraf edilmesine kadar tüm etkiler atanır. Kullanıcılar hiçbir etkiyi paylaşmaz. Bu yüzden bu, LCA'larda ve sera gazı envanterlerinde sıkça kullanılan basit ve dolaysız bir yöntemdir. Bununla birlikte elektronik ürünler, malzeme üretimlerinin ilk aşamalarında kullanım ömürlerinin sonundaki aşamaya göre önemli ölçüde daha fazla etki yaratır, bu da ilk kullanıcıya daha fazla yük getirir ve aynı zamanda, minimum GHG avantajı elde ettiklerinden yeniden kullanım için cihazları iade etmekten caydırır .
Ekonomik Tahsis: Bu yöntem, ham malzeme çıkarma, işleme ve üretmenin etkilerini, geri dönüştürülmüş malzemenin işlenmemiş malzemeye göre ekonomik değerine dayalı olarak kullanıcılar arasında dağıtır. Yani yeni cihaz ile kullanılmış/yeniden sertifikalandırılmış cihaz arasındaki satın alma fiyatındaki fark, birinci ve ikinci kullanıcıya atanan çevresel etkilerin yüzdesini belirler. Fiyat verilerini elde etme kolaylığı bu yöntemin bir avantajıdır. Bununla birlikte, bir dezavantaj ise fiyatların genel olarak bir cihazın çevresel etkileriyle çok az ilgisi olan veya hiç ilgisi olmayan dış faktörlerden etkilenmesidir.
Döngüsel Ayak İzi Formülü (CFF): AB'nin Ürün Çevresel Ayak İzi metodolojisinin bir parçası olarak geliştirilenxiv CFF, malzeme, enerji ve döngüsellik açısından elden çıkarmayı göz önünde bulundurduğundan eşik ve ekonomik ayırma yöntemlerinden farklıdır. Malzeme değerlendirmesi, piyasa özelliklerine dayalı olarak geri dönüştürülmüş malzemelerin tedarikçi ve kullanıcılarına çevresel yükleri paylaştırmak için tutarlı bir yöntem ihtiyacını karşılar. Örneğin malzemelerin kullanım ömrü sonunda geri dönüştürülmesini sağlayan üreticilere kullanılabilirliğin düşük olduğu zamanlarda daha düşük çevresel yük atanır ve geri dönüştürülebilir malzemelere olan talebin yüksek olduğu, ancak geri dönüştürülmüş malzeme kullanıcılarının, kullanılabilirliğin yüksek ve talebin düşük olduğu dönemlerde daha az etkide bulunacağı anlamına gelir. CFF, işlenmemiş malzeme üretiminin yerini geri dönüştürülmüş malzemeler aldığında kaçınılan etkileri, yaşam döngüsüne giren ve çıkan geri dönüştürülmüş malzemelerin kalitesini ve bireysel geri dönüştürülmüş malzemeler için arz-talep dengesini hesaba katar. Tüm bu faktörler metodolojinin daha güçlü ve daha ayrıntılı olmasını sağlarken bunu LCA'larda uygulamak, elde edilmesi zor olabilecek daha büyük miktarda veri gerektirir.
3. Örnek Çalışma
3.1 Hedef ve Kapsam
Bu makalede ele alınan ayırma yöntemleri, Seagate'in Exos X16 sabit diski için beşikten mezara LCA kullanılarak sunulmaktadırxv. Vaka çalışmasının amacı ilk kullanım, bir yeniden sertifikalandırma döngüsü ve ikinci bir kullanım da dâhil olmak üzere, kullanım ömrü boyunca yeniden sertifikalandırılan sabit disk yaşam döngüsünün çevresel etkilerini sunmaktır. Etkiler, Bölüm 2'de açıklanan her yöntem izlenerek sabit disk kullanıcıları arasında paylaştırılır.
Çalışmanın işlevsel birimi Exos X16'nın bir terabayt/yıl (TB-yıl) çalışmasıdır. TB-yıl birimi, disk kapasitesini (TB olarak) ve disk kullanım süresini dikkate alır. Çalışmanın işlevsel birimi ve kapsamı Tablo 2'de açıklanmıştır.
Yeniden sertifikalandırılan disk yaşam döngüsü (bkz. Şekil 2) ham madde üretimi ve disk üretimi ile başlar ve bunu test aşaması takip eder. Disk testi geçtikten sonra ilk kullanıcıya dağıtılır. Kullanıcı 1'in diski garanti edilen beş yıllık tam kullanım ömrü boyunca kullanacağı varsayılır. Beş yıllık sürenin sonunda disk temizlenir ve yeniden sertifikalandırma için Seagate'e geri gönderilir.
Tablo 2: LCA kapsamının açıklaması
Kapsam Tanımı | Ürün |
Ürün Adı | Exos X16 sabit disk |
Ürün Açıklaması | 16 TB HDD (yeni disk)
15,2 TB HDD (yeniden sertifikalandırılmış disk) |
LCA türü | ISO uyumlu tarama LCA'sı |
Ürünün İşlevi | Veri depolaması sağlamak |
İşlevsel Birim | 1 TB/yıl |
Sistem Sınırları | Beşikten mezara
İlk kullanımdan sonra diskin yeniden sertifikalandırılması, bir ek kullanım döngüsü ve kullanım ömrü sonunda elden çıkarma dâhildir |
Kullanım Süresi | 5 yıl (yeni disk)
2 yıl (yeniden sertifikalanmış disk) |
Coğrafi Kapsam | Global |
Etki Değerlendirme Yöntemi | ReCiPe etki değerlendirme yöntemi (v1.08) |
Yeniden sertifikalandırma işlemi sırasında Seagate disk verilerini temizler ve verilerin kaldırıldığından emin olmak için bir doğrulama adımı gerçekleştirir. Disk temizlendikten sonra performansının yeniden satış standartlarını karşıladığından emin olmak için test edilir. Test sırasında diskin bazı bölümleri standartları karşılamada başarısız olduğu için çıkarılabilir. Bu, diskin ikinci kullanım ömründeki kapasitesini azaltabilir. Disk kapasitesinin ayrıntıları Tablo 3’te gösterilmiştir.
Tablo 3: Yeniden sertifikalandırma sırasında disk kapasitesi değişir.
| |
Gelen disk kapasitesi | 16 TB |
Yeniden sertifikalandırma sırasında kapasite kaybeden disklerin oranı | %16 |
Yeniden sertifikalandırmadan sonra disk kapasitesindeki ortalama azalma | %30 |
Azalmış kapasiteli diskler için ortalama disk kapasitesi | (16 TB)*(%70)= 11,2 TB |
Yeniden sertifikalanan disk başına ortalama kapasite | (%16 * 11,2 TB) + (%84 * 16 TB) = 15,2 TB |
Disk yeniden sertifikalandırma işlemini tamamladıktan sonra bir toptancı distribütörü ikincil pazardaki müşterilere yeniden satmak için diski Seagate'ten alır. Bu ikinci kullanımın ilk kullanımdan daha kısa olduğu ve iki yıllık çalışmadan oluştuğu varsayılır. Bu süreden sonra disk, kullanım ömrünü tamamlamış geri dönüşüme veya bertaraf işlemine gönderilir.
Örnek olay incelemesi yeni disk üretiminin tahsisini (üretim ve test dâhil), yeniden sertifikalandırma sürecini ve kullanım ömrü sonu etkilerini göz önünde bulundurur. Kullanım aşaması etkileri her zaman farklı kullanıcılar arasında paylaşılmak yerine diski kullanan müşteriye tahsis edileceğinden bu çalışma bu etkileri tüm tahsis yöntemleri için hariç tutmaktadır.
Sonuçlar önce yeniden sertifikalandırılmış disklerin yaşam döngüsü etkilerini yeni disk satın almakla karşılaştırmak için herhangi bir tahsis olmadan gösterilir. Ardından yeniden sertifikalandırılan disklerin etkileri eşik, ekonomik ve CFF yaklaşımları kullanılarak her iki kullanıcı arasında paylaştırılır.
